Risicowaarschuwing: CFDs are complex instruments and come with a high risk of losing money rapidly due to leverage. 35.45% of retail investor accounts lose money when trading CFDs. You should consider whether you understand how CFDs work and
Sunk Cost Fallacy: Praktische notities | TIOmarkets
BY Jeroen van Dijk
|december 15, 2025Wat is de Sunk Cost Fallacy?
Stel je voor: je hebt een bioscoopkaartje gekocht voor een film waar je eigenlijk geen zin meer in hebt. Toch blijf je zitten, omdat je het kaartje al hebt betaald. Dit is een klassiek voorbeeld van de sunk cost fallacy, of in het Nederlands: de verzonken kosten denkfout.
De sunk cost fallacy betekent dat mensen geneigd zijn om door te gaan met een activiteit of investering, alleen omdat ze er al tijd, geld of moeite in hebben gestoken, ook al is het verstandiger om te stoppen. Het is een valkuil die iedereen kan overkomen, van consumenten tot beleggers en ondernemers.
Waarom noemen we het 'sunk cost'?
Het woord 'sunk' betekent 'verzonken' of 'verloren'. Deze kosten zijn al gemaakt en kunnen niet meer teruggewonnen worden. Toch laten veel mensen zich leiden door deze kosten bij het nemen van beslissingen, terwijl rationeel gezien alleen toekomstige kosten en baten relevant zijn.
Een ander voorbeeld van de sunk cost fallacy kan worden gezien in de wereld van softwareontwikkeling. Stel je voor dat een bedrijf al jaren werkt aan een softwareproject dat niet de verwachte resultaten oplevert. Ondanks de duidelijke signalen dat het project niet levensvatbaar is, blijven ze investeren in tijd en middelen, simpelweg omdat ze al zoveel hebben geïnvesteerd. Dit kan leiden tot nog grotere verliezen, terwijl het misschien verstandiger zou zijn om het project stop te zetten en zich te richten op nieuwe, potentieel winstgevende initiatieven.
De impact van de sunk cost fallacy strekt zich ook uit tot persoonlijke relaties. Mensen kunnen blijven hangen in ongezonde of ongelukkige relaties omdat ze al veel tijd en emotionele energie hebben geïnvesteerd. Dit kan hen weerhouden van het maken van de juiste keuze om verder te gaan, wat uiteindelijk hun welzijn kan schaden. Het is dus van cruciaal belang om bewust te zijn van deze denkfout en om beslissingen te baseren op de huidige situatie en toekomstige mogelijkheden, in plaats van op wat al verloren is gegaan.
Hoe herken je de sunk cost fallacy in het dagelijks leven?
De sunk cost fallacy komt vaker voor dan je denkt. Het is niet alleen iets voor grote investeringen, maar speelt ook een rol in kleine, dagelijkse beslissingen.
Voorbeelden die je waarschijnlijk herkent
- Abonnementen: Je blijft een tijdschrift of streamingdienst betalen, ook al kijk je er nauwelijks naar, omdat je al een jaarabonnement hebt afgesloten.
- Projecten afmaken: Je werkt door aan een hobby of klus die je eigenlijk niet leuk vindt, alleen omdat je er al veel tijd in hebt gestoken.
- Eten opmaken: Je eet een bord vol eten op, ook al zit je vol, omdat je het niet wilt verspillen.
Deze voorbeelden laten zien hoe gemakkelijk het is om vast te houden aan iets dat eigenlijk niet meer de moeite waard is. Dit fenomeen kan ook invloed hebben op relaties. Mensen blijven soms in een ongezonde relatie omdat ze al zoveel tijd en emotionele energie hebben geïnvesteerd, ondanks dat ze weten dat het beter voor hen zou zijn om verder te gaan. Het idee dat je al zoveel hebt opgeofferd, kan je ervan weerhouden om de juiste beslissing te nemen voor je toekomst.
Daarnaast zien we de sunk cost fallacy ook terug in de zakelijke wereld. Bedrijven kunnen vast blijven houden aan falende projecten, simpelweg omdat ze al aanzienlijke bedragen hebben geïnvesteerd. Dit kan leiden tot nog grotere verliezen, omdat ze niet bereid zijn om de koers te veranderen, zelfs als de gegevens duidelijk maken dat het project geen kans van slagen heeft. Het is een krachtige herinnering aan de noodzaak om objectief te blijven en niet te worden beïnvloed door eerdere investeringen die niet langer relevant zijn.
De psychologie achter de sunk cost fallacy
Onze hersenen zijn niet altijd logisch. Emoties en sociale normen spelen een grote rol in de keuzes die we maken.
Verliesaversie en cognitieve dissonantie
Verliesaversie betekent dat mensen het vermijden van verlies zwaarder wegen dan het behalen van winst. Het idee om iets 'weg te gooien' wat al is geïnvesteerd, voelt als een verlies. Daarom blijven mensen vaak vasthouden aan hun eerdere beslissingen.
Cognitieve dissonantie ontstaat wanneer onze acties niet overeenkomen met onze overtuigingen. Om dit ongemakkelijke gevoel te verminderen, rechtvaardigen we onze eerdere investeringen door door te gaan, ook al is het niet rationeel.
Sociale druk en trots
Daarnaast speelt trots een rol. Niemand wil toegeven dat een beslissing verkeerd was. Sociale druk kan ervoor zorgen dat je doorzet, omdat je denkt dat anderen je zullen beoordelen als je stopt.
Deze dynamiek is bijzonder zichtbaar in situaties zoals het bijwonen van een film die je niet leuk vindt, maar waar je al een kaartje voor hebt gekocht. Ondanks dat je je tijd liever anders zou besteden, blijf je vaak zitten om de film af te maken. Dit komt voort uit de angst om de investering van je geld en tijd te verliezen, en de sociale druk om niet als iemand over te komen die snel opgeeft. Dit fenomeen kan ook worden waargenomen in zakelijke beslissingen, waar bedrijven blijven investeren in falende projecten, simpelweg omdat ze al zoveel middelen hebben geïnvesteerd.
Ook in persoonlijke relaties zien we de sunk cost fallacy terug. Mensen blijven soms in ongezonde relaties omdat ze al zoveel tijd en emotionele energie hebben geïnvesteerd. De gedachte dat het zonde zou zijn om alles 'weg te gooien' kan hen weerhouden van het maken van een gezonde keuze, zelfs als de situatie hen ongelukkig maakt. Dit laat zien hoe diepgeworteld deze psychologische mechanismen zijn in ons dagelijks leven, en hoe ze ons kunnen beïnvloeden op manieren die we ons misschien niet eens realiseren.
De sunk cost fallacy en beleggen bij TIOmarkets.eu
Beleggen kan een terrein zijn waar de sunk cost fallacy veel voorkomt. Bij TIOmarkets.eu, een platform dat toegang biedt tot diverse financiële markten, is het belangrijk om bewust te zijn van deze valkuil.
Waarom het belangrijk is om sunk costs te negeren bij beleggen
Wanneer je een aandeel of andere investering hebt gekocht, ben je misschien geneigd om vast te houden aan die positie omdat je al geld hebt geïnvesteerd, ook al wijzen de marktontwikkelingen op een verlies. Dit kan leiden tot grotere verliezen.
Een slimme belegger kijkt naar de toekomstige kansen en risico’s, niet naar wat er al verloren is gegaan. Het is een uitdaging, maar essentieel om succesvol te zijn op lange termijn.
Tips om de sunk cost fallacy te vermijden bij TIOmarkets.eu
- Stel duidelijke doelen: Bepaal vooraf wat je wilt bereiken met je beleggingen en houd je aan die doelen.
- Gebruik stop-loss orders: Deze tools helpen om verliezen te beperken door automatisch te verkopen bij een bepaalde prijs.
- Blijf leren: Volg educatieve bronnen en blijf op de hoogte van marktontwikkelingen via notities">TIOmarkets.eu.
- Wees bereid om te herzien: Durf je strategie aan te passen als de situatie verandert, zonder vast te houden aan eerdere investeringen.
Een andere belangrijke overweging bij het vermijden van de sunk cost fallacy is het ontwikkelen van een objectieve mindset. Dit kan betekenen dat je regelmatig je investeringsportefeuille evalueert met een frisse blik, misschien zelfs met de hulp van een mentor of een financieel adviseur. Door externe perspectieven te betrekken, kun je beter beoordelen of je huidige posities nog steeds in lijn zijn met je beleggingsdoelen en marktomstandigheden. Dit kan je helpen om emotionele beslissingen te vermijden die voortkomen uit eerdere investeringen.
Praktische strategieën om de sunk cost fallacy te doorbreken
Het doorbreken van deze denkfout vraagt bewustzijn en oefening. Hier zijn enkele praktische tips die je kunt toepassen in verschillende situaties.
1. Focus op de toekomst, niet het verleden
Vraag jezelf af: "Wat levert deze keuze mij op vanaf nu?" Laat de kosten die al gemaakt zijn los. Alleen toekomstige baten en kosten zijn relevant voor je beslissing.
2. Maak vooraf een plan
Of het nu gaat om een project, abonnement of belegging, stel van tevoren grenzen en criteria op. Bijvoorbeeld: "Als ik na drie maanden geen plezier meer heb, stop ik." Dit helpt om emotionele beslissingen te vermijden.
3. Vraag advies van buitenstaanders
Een frisse blik kan helpen om objectiever te zijn. Anderen zien vaak sneller wanneer je vastzit in de sunk cost fallacy.
4. Wees eerlijk tegen jezelf
Erken dat het stoppen soms de beste keuze is. Het vraagt moed, maar voorkomt dat je nog meer tijd, geld of energie verspilt.
Waarom het negeren van sunk costs niet betekent dat je moet opgeven
Het is belangrijk om te begrijpen dat het negeren van verzonken kosten niet hetzelfde is als opgeven. Het betekent juist dat je rationeel omgaat met je middelen en je focus legt op wat nu en in de toekomst waardevol is.
Door deze mindset te omarmen, kun je betere beslissingen nemen die je helpen om effectiever te zijn, zowel in je persoonlijke leven als bij het handelen op platforms zoals TIOmarkets.eu.
Samenvatting: wat neem je mee?
- De sunk cost fallacy zorgt ervoor dat je blijft investeren in iets wat eigenlijk niet meer de moeite waard is.
- Het is een psychologisch fenomeen dat voortkomt uit verliesaversie, cognitieve dissonantie en sociale druk.
- Bij beleggen, bijvoorbeeld via TIOmarkets.eu, is het cruciaal om deze valkuil te herkennen en te vermijden.
- Praktische strategieën zoals toekomstgericht denken, vooraf plannen en eerlijkheid helpen om deze denkfout te doorbreken.
- Het negeren van verzonken kosten betekent niet opgeven, maar juist slimmer omgaan met je tijd en geld.
Het bewust zijn van de sunk cost fallacy maakt je niet alleen een betere beslisser, maar beschermt je ook tegen onnodige verliezen en frustraties. Het is een vaardigheid die je in veel aspecten van het leven kunt toepassen.
Risicowaarschuwing: CFD's zijn complexe instrumenten en brengen een hoog risico met zich mee dat u snel geld verliest te benutten. 37.80% van de rekeningen van particuliere beleggers verliest geld bij het handelen in CFD's. U moet overwegen of u begrijpt hoe CFD's werken en of u dat kunt kunt u zich veroorloven het grote risico te lopen uw geld te verliezen.
Jeroen van Dijk is een ervaren marktanalist gespecialiseerd in forex, indices en grondstoffen. Met meer dan tien jaar ervaring in de financiële markten combineert hij fundamentele en technische analyse om complexe marktbewegingen begrijpelijk te maken voor traders van elk niveau.
Related Posts
